SimonZijlemans Ik haat spreekwoorden waarin de woorden ‘deur’, ‘huis’ en ‘vallen’ voorkomen, dus Grand Theft Auto V heeft drie hoofdpersonages waar je mee speelt in plaats van één. Zo, hebben we dat vast gehad.
“Heeft GTA een cijfer achter zijn naam, dan kun je er vanuit gaan dat we écht iets spectaculair nieuws met de serie doen”, vertelde een Rockstar-medewerker me ooit eens. Fans van Vice City of San Andreas durven dat misschien te betwisten, maar het feit blijft dat die games volledig in de voetsporen van Grand Theft Auto III traden. Die game introduceerde het genre van de grote, open wereld in volledig 3D. Het was Grand Theft Auto IV die dezelfde wereld, hetzij een stuk serieuzer en met realistischere vertelling, presenteerde in high-definition, wat het cijfer achter de titel verantwoordde. En Grand Theft Auto V geeft je voor het eerst in de serie drie hoofdpersonages om mee te spelen. Genoeg voer voor een V dacht ik zo, toch?
Trevor, Michael en Franklin
Op een dikke leren bank in New York staar ik een van de meegereisde medewerkers van Rockstar aan. Een dag eerder zat ik aan het ontbijt nog te vertellen dat ik (ik ving al wat geruchten op dat er ‘dus echt wel iets heel nieuws in de game zat’) meerdere speelbare personages verwachtte, dat ik op een vertelling over meerdere jaren in verschillende perioden hoopte en dat we voor het eerst in de serie wel eens een vrouwelijke hoofdrolspeelster mochten krijgen, of iemand die juist niet aan de verkeerde kant van de wet staat. Die laatste drie ideeën lijken vooralsnog niet uit te komen, maar bij numero uno zat ik toch wel spot-on. Maar de Rockstar-man naast me op de bank grijnst alleen maar naar me, alsof ik toch niet zo gelijk heb als dat ik denk. Minuten later blijk ik er inderdaad soort van naast te zitten. Dit is niet ‘zomaar’ een game die bestaat uit drie verschillende verhaallijnen. En dit is niet ‘zomaar’ een game met drie verschillende personages.
Maar laten we eerst even kennismaken met de drie heren (Rockstar koos weer niet voor een vrouw omdat de drie profielen zich simpelweg beter leenden voor mannen, bovendien maken ze geen onderscheid tussen man, vrouw, wit of zwart, een personage vult zichzelf in naar aanleiding van het script). Allereerst is daar Michael. Zijn carrière als bankovervaller heeft hij inmiddels achter zich gelaten ten faveure van een lucratief getuigenbeschermingsprogramma. Vrouw en kinderen kunnen daar ook prima mee leven, het levert papa namelijk een kast van een villa op in Rockford Hills en dus is hun bedje gespreid.
Personage nummer 2 is Trevor, geen verkeerde gast, buiten het feit dat ie psychisch net zo in orde is als de gemiddelde seriemoordenaar in vrouwenkleren of oprechte Justin Bieber-liefhebber. Maar Trevor is slimmer dan dat. Of tenminste, ooit was hij dat, toen hij samen met Michael het leven van topcrimineel leidde. Of verder daarvoor nog, tijdens zijn tijd als legerpiloot. Meneer heeft dus een aardige skillset op zak, maar dat zou je niet zeggen als je ‘m zo aantrof in zijn ongetwijfeld naar kots ruikende trailer in Blaine Country. Trevor is een ongeschoren smeerpijp pur sang die, en ik heb het zelf gezien anders zou ik het niet zeggen, niet eens z’n reet afveegt nadat ie heeft zitten schijten. Als je ‘m ziet zou je eerder verbaasd zijn over het feit dat ‘ie nog doortrekt.
Als laatste is er Franklin. Verreweg de jongste van de verse boevenbende die we door de perikelen van GTA V heen gaan loodsen. Franklin timmert hard aan de weg als beroepsfraudeur, jat peperdure auto’s als beroep en kleedt, loopt en praat als een zelfverzekerde vrouwenverslinder, inclusief dat ‘stille mysterieuze’ waar de gemiddelde 50 Shades of Grey-lezeres per direct voor smelt. Enfin, drie boevenmannen dus op pad in een wereld die in anderhalf uur tijd meer indruk weet te maken dan elke andere game in dit genre ooit gemaakt heeft. Dat kan dus blijkbaar, zo snel onder de indruk zijn. En voor wie zit te springen om er drie dikkerdjes van te maken, helaas, onder meer vanwege de technische druk die zoveel verschillende animaties met zich meebrengen is het niet (zoals in San Andreas) mogelijk om je bezig te houden met bijvoorbeeld het eetpatroon of trainingsschema van de drie heren.
40% opletten, 60% afgeleid, 100% stil
Anderhalf uur lang heb ik op Rockstars bank geluisterd naar hoe vernieuwend die drie personages wel niet zijn voor de serie (klopt). Hoe ze missies veel beter vol kunnen stouwen met actie omdat je continu kan wisselen tussen de personages die samen op missie zijn en hoe er nu dus veel minder invulling van de wat saaiere variant is (klopt ook). Hoe groot GTA V wel niet is (gigantisch, want vijf keer groter dan de wereld van Red Dead Redemption en dat is inclusief een groot deel onder water dat te verkennen is) en hoeveel optionele bezigheden wel niet tot in detail uitgewerkt in de game te vinden zijn (niets van gezien, maar ik geloof de vriendelijke meneer die het presenteerde op z’n blauwe ogen dat yoga en golf fantastisch zijn). Maar ik luister maar voor 40% naar de verhalen van Rockstar. Die andere 60% van mijn gedachten zijn namelijk al in Los Santos, Rockstars versie van L.A.
Het is namelijk het aanblik van deze wereld die meer indruk maakt dan elk gameplay-element dat de heren ontwikkelaars onze kant op kunnen gooien. Franklin die over een drukbezet Santa Maria Beach loopt tussen de ijzervreters, Michael die vanuit zijn villa uitkijkt over een belachelijk groot deel van de stad, Trevor die met zijn verrotte pick-up kilometers ver van Mount Chilliad vandaan rijdt, maar het gevaarte wel ziet in de verte. En dan die presentator weer, die ik met 40% van mijn hersenen hoor zeggen: “O, daar kun je natuurlijk ook heen en het is niet het einde van de map hoor, misschien ligt het op driekwart van de map ofzo”. Mond open en vallen maar. Je kunt zoiets wel zien en geloven in trailers, maar op het moment dat de game voor je neus gespeeld wordt en je zelf ervaart hoeveel vrijheid er is, gaat het pas echt leven. Belachelijk oneerlijk. Voor de concurrentie die deze generatie nog gaat komen dan, natuurlijk. Voor gamers – en vooral degenen die de vrijheid en openheid van deze reeks een warm hart toedragen – is dit een natte droom opgebouwd uit enen en nullen.
Je kunt je niet voorstellen (ook al kan ik me wel voorstellen dat jij met jeuk in je klauwen nu denkt dat je het je wel kan voorstellen) hoe graag je in deze wereld wilt duiken als iemand een meter van je vandaan GTA V zit te spelen. Simpelweg over de stoep heen lopen moet al een hemels gevoel zijn. Helemaal frustrerend ook als Franklin langs een geldtransport wandelt. “O ja, die kun je overvallen als je wil of achtervolgen en klemrijden. Is een van de vele optionele dingen die je kunt doen.” Vent! Doe het dan! Ik wil het! Maar nee, alles wordt in nette banen geleid omdat Rockstar iets vele malen belangrijker wil tonen vandaag. Okay, vooruit dan maar. Maar mag ik de game dan wel mee naar huis nemen als ik beloof dat ik nu op al jullie gameplayvernieuwingen let? “Euh… Nee. Geloof me, ik zou niets liever willen dan dat de game nu af was zodat ik ‘m mee kon geven. Maar we zijn nog druk bezig.” Zucht, okay ga verder.
Wie van de drie
De teleurstelling over het feit dat ik de game niet meekrijg (hé, een man mag dromen, toch?) verdwijnt bijna sneller dan dat ie kwam als blijkt dat het introduceren van drie personages inderdaad nog maar de helft van het verhaal is. In een missie zo gestoord dat we direct terugdenken aan het uitbundigere werk van bijvoorbeeld The Ballad of Gay Tony stappen we in een helikopter, abseilen we van een gebouw, halen we met een sniper rifle een paar andere helikopters neer en nokken we ‘m (letterlijk) vliegensvlug weer met de nauwkeurig geregisseerde soundtrack van GTA V als reisgenootje. Dat laatste zeg ik erbij omdat het voor het eerst in de geschiedenis van de serie is dat er een begeleidende soundtrack te horen is. En omdat het een pak sfeer met zich meebrengt waardoor ik me afvraag waarom de heren ontwikkelaars zolang gewacht hebben met deze stap.
Maar goed, die drie personages dus, daar zit ‘m de crux van de vernieuwing in. Niet eens het feit dat het er drie zijn of het feit dat je op elk vrij moment real-time in de levens van de hoofdpersonages terecht kan komen (zodat je bijvoorbeeld onverwacht binnen kan vallen bij Michael die net even mot heeft met zijn vrouw of ligt te chillen bij het zwembad). Nee, het wisselen tijdens de missies zelfs, dat is het ding dat deze GTA zoveel meer moet maken dan zijn voorgangers. Las je net dat er geschoten werd met een sniper rifle, dat er sprake was van abseilen en helikoptervliegen? Nou, dat komt omdat je als speler tijdens missies snel schakelt tussen de drie personages (of twee, als er eentje verhaaltechnisch gezien even niet meedoet). Soms gedwongen, vaak vrijwillig, maar altijd om ervoor te zorgen dat je het optimale haalt uit de actie die op dat moment plaatsvindt. Een voorbeeldje: terwijl Michael tijdens het abseilen knallend door het raam heen springt, ligt Franklin als een dooie spreeuw te wachten met z’n sniper rifle tot het juiste moment. Drie keer raden welke rol je liever vervult. Trouwens, over rollen vervullen gesproken, zelfs met drie personages tegelijk in een missie is dit verhaal een singleplayeraangelegenheid, hoe graag je ook een coöp-campaign gezien had.
Wil. Het. Spelen.
Ik haat spreekwoorden waarin woorden voorkomen als ‘zien’, ‘is’ en ‘geloven’, dus ga ik die ook niet gebruiken. Wel ga ik zeggen dat ik stil geworden ben van wat ik zag. Enerzijds omdat hetgeen dat in anderhalf uur tijd voorbij kwam bizar indrukwekkend was. Van de opzet en absurditeit van die ene missie, tot de mogelijkheid om on the fly van personage te wisselen, langs de impact die de wereld nog op de huidige generatie consoles weet te maken. Anderzijds wordt mijn enthousiasme alleen maar vertienvoudigd door de wetenschap dat dit een Rockstar-game én een Grand Theft Auto-game is. Wie Red Dead Redemption of Max Payne 3 heeft gespeeld, weet dat dat eerste een bepaalde mate van zekerheid met zich meebrengt. Zekerheid over het verhaal dat ongetwijfeld elke vorm van concurrentie weer aan het janken maakt, zekerheid over de dialogen, de personages, de doldwaze avonturen die je als speler zelf schept en de duizenden ludieke referenties naar real-life zaken. Dat tweede aspect, het feit dat dit een Grand Theft Auto-game is, moet genoeg zeggen voor iedereen die ooit eerder een deel speelde uit misschien wel de beste (maar op z’n minst ‘een van de beste’) series uit de geschiedenis van games. Dit zit wel goed. Of zoals ik in mijn bijzonder dunne, persoonlijke spreekwoorden-waar-ik-geen-problemen-mee-heb-boekje zie staan: soms is alles goud dat blinkt.
