Arthur van Vliet De grens tussen groots en grotesk is flinterdun. Beyond: Two Souls mikt op de eerste categorie, met filmsterren, Hollywood-spektakel en een script zo dik dat James Joyce het er benauwd van zou krijgen, maar belandt aan de overkant.
Voor iedereen die ons contentbombardement over de game heeft gemist, nog even kort: Beyond: Two Souls gaat over Jodie Holmes, een meisje met een gave. Die gave in de vorm van geest Aiden beschermt haar, maar dient ook als gameplay-element. Je speelt afwisselend met Jodie en Aiden, in een reeks losse scènes die in achronologische volgorde vertellen over de jeugd, pubertijd en adolescente jaren van Jodie en haar bovennatuurlijke boezemvriend. Beyond: Two Souls is een game van de markante studio Quantic Dreams, die we kennen van Heavy Rain en Fahrenheit. De hoofdrollen in Beyond worden gespeeld door Hollywood-zwaargewichten Ellen Page en Willem Dafoe. Adem uit.
Welke PlayStation 4?
Waarom deze droge feitenopsomming? Omdat we willen voorkomen dat deze recensie langer wordt dan het tweeduizend pagina’s dikke script van Beyond. Dat script vertelt een verhaal over de enige zekerheid in ons leven: de dood. De game doet dat via een reeks scènes waarin Quantic Dream en de acteurs werkelijk alles uit de kast halen om de speler omver te blazen en weer mee te sleuren, te emotioneren en te verbluffen, te laten ervaren en te laten spelen. Dat lukt gedeeltelijk.
Beyond blaast je af en toe inderdaad van je stoel af, met prachtige graphics waarvan de PlayStation 3 zelf niet eens wist dat ‘ie ze in zich had. Gezichten zijn bijna natuurgetrouw en een aantal spectaculaire scènes denderen zo overtuigend over je scherm dat je geneigd bent je PlayStation 4 pre-order per direct af te zeggen. Nu houdt de game die standaard helaas niet van begin tot eind vol. De rustige scènes zetten je weer met beide benen op de grond, met graphics die ‘gewoon’ vergelijkbaar zijn met andere titels op de huidige generatie spelcomputers.
Zakgeld
Het uiterlijk staat uiteindelijk in dienst van de complete ervaring, en om die ervaring is het Beyond te doen. Quantic Dream onderscheidt zich al jaren met ambitieuze projecten die een brug proberen te slaan tussen game en film, en experimenteert er daarom graag op los met de balans tussen cutscene en interactieve elementen. Ditmaal zijn die elementen verdeeld over Jodie en Aiden. Als Jodie loop je vrij rond (ditmaal zonder R2 ingedrukt te houden), gebruik je de rechterstick voor interactie met de omgeving, ram je op en zwiep je met je controller tijdens quick-time events, en – geloof het of niet – beweeg je in enkele hoofdstukken als een ware Marcus Phoenix van cover naar cover. Als Aiden (te activeren met driehoekje) vlieg je vrij rond om dingen om te gooien, verwondingen te helen, en zo nu en dan iemand te force choken.
Die afwisseling is enerzijds geslaagd, omdat je gewoonweg veel méér te doen hebt dan in Heavy Rain. Anderzijds vraag je je af waarom je een uitgebreide CIA-training krijgt voor het Gears of War-gedeelte (nou ja), terwijl je dit later maar twee keer daadwerkelijk gebruikt. Ook geeft Beyond je te weinig vrijheid in de Aiden-modus. Zoals eerder gezegd in deze preview werk je gewoonweg een reeks handelingen af, zonder daadwerkelijk een keuze te krijgen wélke krachten van Aiden je daadwerkelijk toepast. Beyond maakt je zo lekker met een machtig gameplay-element, maar houdt zelf de macht der controle over wat je allemaal met je gave mag uithalen. Alsof je zakgeld krijgt terwijl je moeder bepaalt wat je er van mag kopen, of zo. Een gemiste kans.
Wél hebben je acties daadwerkelijk invloed op het spelverloop. Beyond ontpopt zich vooral na een tweede speelsessie tot interactief verhaal op microniveau, waar falen tijdens quick-time events niet resulteert in jouw dood maar het skippen van complete scènes. Je kan de controller voor je neerleggen en niks doen, maar dan mis je wel een aantal van gruwelijkste momenten van Beyond. Al rennend, vliegend, springend krijg je ook onbewust keuzes. Loop bijvoorbeeld door in een bepaalde scène in een trein en je mist een spektakelstuk dat je wél had meegemaakt als je al eerder een ruit doortrapt en het dak van de voortdenderende intercity beklimt.
Uncharted-nostalgie
Het overkoepelende verhaal van Beyond beïnvloed je er echter nauwelijks mee; de grote lijnen zijn vooraf bepaald en een aantal keuzes leiden hooguit tot het in leven blijven dan wel overlijden van enkele randpersonages. Het vreemde is dat Beyond er niet in slaagt deze, en eigenlijk alle, personages emotioneel onmisbaar te maken. Dat heeft twee oorzaken. Ten eerste is de Christopher Nolanesque verhaalopzet wel gedurfd en redelijk geslaagd (aan het einde vallen de losse puzzelstukjes op hun plek), maar krijgen sommige personages daardoor niet meer dan één hoofdstuk aan screen time. Aan het einde verwacht de game expliciet dat je een emotionele band met ze hebt opgebouwd die er niet is.
Oorzaak nummer twee is het script. Niemand zal er aan twijfelen dat Ellen Page en Willem Dafoe twee getalenteerde acteurs zijn, maar de dialogen waar zij mee te maken schieten hun kwaliteiten soms voorbij (denk Juno met verbeten gezicht: “I’ll kill EVERYONE”). Tijdens het spelen bekroop ondergetekende enige Uncharted-nostalgie. Waar Nathan Drake, Sully en Elena in de meest absurde situaties nog klinken als mensen, zijn Jodie en haar omgeving wars van andere emoties dan boos en verdrietig. Het gevolg is dat Ellen Page schreeuwt en fluistert, maar amper de ruimte krijgt om te overtuigen als persoon. Oh, en waarom heeft ieder personage zijn mond pertinent openstaan?
Schaalvergroting
Nog een probleem is de geloofwaardigheid van het verhaal, of een gebrek eraan. Beyond begint als een sterk in de realiteit gegronde paranormale thriller, met een meisje in de hoofdrol dat door alles en iedereen gebruikt en misbruikt wordt. Het bovennatuurlijke blijft gehuld in mysterie en Jodie ontwikkelt zich tot moderne Jezus Christus voor haar directe omgeving. Hier is Beyond krachtig, emotioneel, duister en mysterieus, als een goede X-Files-aflevering. Quantic Dream laat – net als The X-Files in de laatste paar seizoenen – Beyond op tweederde van het verhaal echter ontsporen. Alle bovennatuurlijke stoppen gaan los, elke sluier van mysterie wordt weggetrokken en de game trekt een aantal immense plottwists uit de kast.
Deze schaalvergroting doet Beyond: Two Souls de das om. Waar we Heavy Rain nog zo konden waarderen om de persoonlijke tragedie, vraagt Beyond zó veel suspense of disbelief van zijn spelers dat het bijna onmogelijk is om je nog in te leven in alle prachtige chaos op het scherm. Beyond ligt daarom dichter bij Fahrenheit dan Heavy Rain en slaat net als eerstgenoemde door naar het belachelijke. Het is een verhaal van het grote gebaar, waar het juist geprofiteerd had van meer subtiliteit.
Dat maakt Beyond absoluut geen slechte game. Het machtige gevoel wanneer je voor het eerst losgaat met Aiden, de duizelingwekkende actiescènes en de gedetailleerde snoet van Ellen Page hebben we stuk voor stuk nog niet eerder gezien in een game. De totale speelduur van een kleine tien uur wordt opgerekt met de mogelijkheid om losse hoofdstukken te herspelen, andere keuzes te maken en zo elke scène proberen te zien te krijgen. Deze elementen maken Beyond de moeite waard. De verstoorde balans in gameplay en verhaal gooit echter teveel roet in het eten voor een bovennatuurlijk hoog cijfer.