Laura Kempenaar Nu er eind dit jaar na lang wachten een nieuwe Star Wars-film verschijnt, kunnen we niet anders dan terugdenken aan de historie van deze gigantische franchise. Niet alleen over de films kun je lang discussiëren, maar ook over de games. InsideGamer presenteert: Star Wars-games – een hysterische historie.
Vroeg in de jaren ’80, toen hij nog druk bezig was met Return of the Jedi, stapte filmmaker George Lucas naar Atari om zijn zaadje te planten voor een Star Wars-game voor de Atari 5200. Door dat plannetje van meneer Lucas werd Lucasfilm Games in mei 1982 opgericht. Niet dat Lucasfilm Games het voorrecht om Star Wars-games te maken voor haarzelf hield, want de licentie zou regelmatig aan andere gamebedrijven worden uitgegeven.
De Parker Bros, die eerder bordspellen produceerden, kwamen met een Star Wars: The Empire Strikes Back voor de Atari 2600. Niet geheel onterecht werd daarin gekozen voor AT-AT’s als vijandelijke vechtmachines, want dat zijn niet alleen heel herkenbare personages uit de franchise, maar ze zijn ook makkelijk op te bouwen uit dikke pixels.
Het is spijtig dat deze game in de ‘E.T.- the Extra-Terrestrial’-periode uit de videogamegeschiedenis verscheen, want dat zorgde ervoor dat de verkopen niet goed waren. De Parker Bros. hebben nog wel wat geprobeerd met Jedi Arena en Return of the Jedi Death Star Battle, maar de vierde game, Ewok Adventures, werd al niet eens meer uitgebracht wegens de teleurstellende resultaten.
Atari’s Mike Hally had gelukkig een beter idee voor sci-fi-fans, want hij maakte een on-rail 3D-shooter genaamd Red 5. Het was na de rommelige start van Star Wars-games onverwacht, maar ‘Star Wars’ uit 1983 bleek een ware arcadetopper te zijn. Waarschijnlijk hielp het dat de originele acteurs aan de game verbonden waren, want dat zou later niet heel vaak meer voorkomen.
Iets dat zo succesvol is, krijgt uiteraard een vervolg. Star Wars: The Empire Strikes Back werd de nieuwe arcadetitel, waarin je wederom met AT-AT’s op Hoth te maken kreeg. Kortom, een mooi hommage aan die allereerste Star Wars-videogame ooit. We maken nu een klein sprongetje in de tijd, namelijk naar de latere jaren ’80 en het Nintendo Entertainment System.
Het grijze apparaatje was gemaakt voor de huiskamer, net zoals de consoles van Atari. Namco besloot Star Wars te maken, een side-scrolling platformgame die –geheel in stijl – achterlijk moeilijk is om te voltooien. Ondertussen had LucasFilm Games zelf nog geen enkele game gemaakt van Star Wars, want men was druk met onder andere de Monkey Island-games. Het bedrijf ging in 1990 op in LucasArts, waarna de licentie voor Star Wars-spellen een tijdje ‘thuis’ was.
Nadat de ruimte-opera eerst in de vorm van een 3D-shooter en platformer was gegoten, volgden nog veel verschillende genres. Wat dacht je van een (voor die tijd) realistische ruimtegevechtsimulator? LucasArts kwam met PC-game X-Wing, die al snel groeide tot een goedlopende franchise die helaas in 1999 tot zijn einde kwam met X-Wing Alliance. Zou de nieuwe film nieuw leven kunnen blazen in deze geliefde gamereeks, ondanks dat hij wel voor een nichemarkt bedoeld is?
Dat X-Wing lekker liep, betekende niet dat LucasArts achterover hing. Er werd in 1995 een Duke Nukem/Doom-achtige shooter aan de line-up toegevoegd met Stormtroopers in de hoofdrol, genaamd Dark Forces. Het waren mooie dagen voor de gamende fans van George Lucas’ meesterwerk, want de games waren kwalitatief prima en zeer populair.
Waar de meeste games tot nu toe redelijk trouw bleven aan de Star Wars-films, werd er in de 1996 met Shadows of the Empire juist helemaal losgegaan qua creativiteit. Deze game, die ook als boek verscheen, moest een brug slaan tussen de films The Empire Strikes Back en The Return of the Jedi. Jon Knoles schreef het verhaal en, hoewel dit nu wat vreemd klinkt, de game werd tegelijkertijd op N64 en PC uitgebracht. Zelfs Nintendo-grootheid Shigeru Miyamoto werd bij de ontwikkeling betrokken. Het klinkt als een risicovol multimediaproject… Dat was het ook en de game verkocht ondanks ietwat gematigde recensies wel goed.
LucasArts ging ondertussen vrolijk verder met het produceren van de volgende games, zoals Star Wars: Rebellion, een draak van een RTS die bij de kleinere studio Coolhand vandaan kwam. Klinkt niet bekend? De naam van de ontwikkelaar doet al vermoeden wat er uiteindelijk met die studio is gebeurd. Gelukkig kwam Factor 5 in datzelfde jaar met Rogue Squadron, een game die zoals X-Wing is gebaseerd op het Hoth-level uit Shadows of the Empire. Het is een toffe game door zijn oldschool-gevoel, en bovendien een titel die het erg goed deed, daar hij verscheen in de periode waarin de tweede set Star Wars-films werd gemaakt.
We noemen de geschiedenis van Star Wars-games niet voor niets hysterisch: de ups en downs volgen elkaar in rap tempo op. De komst van de nieuwe films, zoals The Phantom Menace, betekende ook een golf aan filmgames. De eerste, Star Wars Episode 1: Racer was nog vermakelijk (en wederom een in een nieuw genre voor de franchise), maar games als Star Wars: Demolition, Super Bombad Racing, Masters of Teras Kasi en Force Commander vormden een opeenstapeling van teleurstellingen.
In veel gevallen zaten de games onder de bugs, maar dat was niet het enige probleem. Het was namelijk zo doorzichtig dat dit puur film-uitmelkerij was en dat gaf Star Wars-spellen een slechte naam. Menig game had iets weg van een bestaande gamefranchise, en de ontwikkelaars van die Star Wars-titels deden in veel gevallen niet eens moeite er iets unieks van te maken. Er kwamen in die tijd nog sneller Star Wars-games uit dan het tempo waarin tegenwoordig de Assassin’s Creed-titels eruit worden geknald.
Tussen 1999 en 2001 verschenen er 34 games bij LucasArts (waarvan 32 Star Wars-titels). Dit was zo’n overkill, dat LucasArts in 2002 een officieel statement uitstuurde waarin zij erkende dat de kwaliteit van haar producten terugliep. Er werden rigoureuze aanpassingen gemaakt in het releaseschema en het was de bedoeling dat het onderwerp van de LucasArts-games niet meer zo vaak Star Wars zou zijn. Dat is uiteindelijk niet gelukt, omdat menig origineel project werd geannuleerd en toch nog diverse Star Wars-games onder de vlag van LucasArts verschenen.
LucasArts had één voordeel: veel dieper konden de Star Wars-games niet zinken, en er werd iets meer tijd genomen tussen de games. Dat resulteerde in spellen die goed te doen waren, zoals Star Wars Jedi Knight: Jedi Academy. Die game zag er weliswaar niet zo modern uit, je kon erin wel heel tof met lightsabers vechten en zeg nou zelf: dat is toch waar een Star Wars-game om zou moeten draaien?
We zouden hem graag overslaan, maar we moeten hem noemen in deze verslaggeving over de geschiedenis van Star Wars-games: Star Wars Galaxies: An Empire Divided. Het is een MMORPG van LucasArts en Sony Online Entertainment die in 2003 verscheen en direct te kampen kreeg met constante serverproblemen, zonder dat er een goede klantenservice was om boze gamers tot bedaren te brengen. An Empire Divided was een groot project, maar het miste de Star Wars-essentie op zo’n beetje alle denkbare manieren. Het was bijna knap hoe de makers zo ver bij de franchise vervreemd waren.
Gelukkig gaf LucasArts niet op en het maakte de uitstekende keuze om naar BioWare te gaan. De makers van cultsuccessen Baldur’s Gate en Neverwinter Nights zagen een nieuwe RPG wel zitten en al gauw was Star Wars Knights of the Old Republic een feit. In 2003 verscheen de game op Xbox en PC, met als interessante invalshoek dat het verhaal zich 4000 jaar voor de films afspeelde. Fans roemden de game om de originaliteit, zonder dat het spel zijn Star Wars-charme verloor. Dit was een schot in de roos, dit was de epische game die de legendarische filmfranchise al die jaren al verdiende, met een plottwist waarvan menig hoofd nu nog steeds tolt. Zou KOTOR de eerste voorzet voor Mass Effect zijn geweest?
We zouden dit artikel graag nu stoppen. Precies op het moment dat er eindelijk een Star Wars-waardige game op de markt was. Echter, de hysterie ging voort. Obsidian Entertainment kreeg de onmogelijke opgave om opvolger van KOTOR te maken. Knights of the Old Republic II: The Sith Lords verscheen in 2004, een game die niet slecht was, maar nooit aan BioWare’s voorganger kon tippen. Hij had niet alleen te grote voetsporen om te volgen, hij was ook simpelweg minder episch in elkaar gestoken.
Tussen neus en lippen door kwam in die periode ook nog Pandemic Studios’ Star Wars: Battlefront uit, een actiegame die goede cijfers kreeg en prima verkopen kende. Maar vervolgens werd het stil. In eerste instantie was dat omdat de games van Lucas’ films nu eenmaal een wat turbulent leven kenden, waarbij het gevaarlijk was om zo dicht na een kassucces te verschijnen. De tweede reden is voordehandliggender: de zesde film was al een tijdje geleden verschenen en Star Wars was even niet meer zo relevant.
Er waren daardoor weinig grote titels om naar uit te kijken, maar er kwamen in de jaren daarna wel een heleboel minder serieuze spellen over Darth Vader en co uit. Het meest succesvolle voorbeeld daarvan is ongetwijfeld LEGO: Star Wars, een reeks van TT Games waarin alle personages uit de film zijn veranderd in LEGO-poppetjes die middels koddige humor en een mooie co-op-ervaring op avontuur gaan in settings uit de films.
Het leek er even op dat het succes van KOTOR nooit kon worden geëvenaard, maar LucasArts’ The Force Unleashed bewees het tegendeel. Een openwereld-Star Wars-game uit 2008 die begin 2009 al bijna 6 miljoen stuks had verkocht. Het tweede deel, The Force Unleashed II, kon de hoge verwachtingen na het eerste deel niet waarmaken. Daarnaast kon helaas een ander langverwacht project, de MMORPG Star Wars: The Old Republic, ook niet alle gamers bekoren. De game zelf gooide hoge ogen, maar logistieke zaken eromheen gooiden roet in het eten. De jaren daarna verschenen de Jedi vooral in mobiele games en kleinere spellen zoals flippergames.
Star Wars 1313, First Assault en Attack Squadrons stonden voor 2013 en 2014 op de planning, maar werden allen geannuleerd toen Disney Star Wars kocht in 2013 en de deuren van LucasArts sloot. Het was een verdrietig moment dat een grote schok teweeg bracht in de gamecommunity, juist vanwege die lange, bijzondere geschiedenis van deze enorme gamefranchise. En juist omdat er de laatste jaren vooral spellen van Star Wars waren verschenen die de moeite niet waard waren.
Er zijn in al die jaren van Lucasfilm Games en LucasArts ongeveer honderd Star Wars-games verschenen, een prestatie die niet veel gamereeksen zullen evenaren. Gelukkig betekent de sluiting van LucasArts niet het einde van Star Wars. Ook betekent de overname door Disney niet dat de Skywalkers alleen nog met Disney Infinity-figuurtjes speelbaar zijn. De derde Star Wars: Battlefront is namelijk momenteel in ontwikkeling bij EA, en moet nog dit jaar verschijnen. Wie weet hoe sterk de force bij die game is.
Geschreven door: Laura Kempenaar