ThijsBarnhard Het is alweer een paar jaar geleden sinds Enemy Unknown, dus misschien ben je alweer vergeten hoe verschrikkelijk hard XCOM uit de hoek kan komen. XCOM 2 past prima in die traditie en heeft bovendien een extra goed excuus gevonden om je team van buitenaardse bestrijders met de vloer gelijk te maken: de oorlog is namelijk al verloren.
Hoewel Enemy Unknown nog enigszins positief stelde dat de mensheid het grote kwaad uit het universum wist te verdrijven, is dat in het vervolg maar van tijdelijke aard geweest. De aliens zijn teruggekeerd en hebben in een mum van tijd onze planeet in hun greep. Niet als wrede dictators, maar als zogenaamde vredige bondgenoten die de wereldbevolking alleen maar willen helpen.
Jij tegen het universum
De schaduwachtige organisatie XCOM weet wel beter. Steeds meer mensen verdwijnen en elke vorm van protest wordt hardhandig door de buitenaardse overheersers de kop ingedrukt. Het is aan XCOM de taak om de smeulende vlammen van een revolutie aan te wakkeren tot een allesverslindend vuur. Een opdracht die aardig wat strijders het leven zal kosten, zo blijkt.
Dood is namelijk nog steeds dood in XCOM 2. Dat wordt al bewezen in de allereerste missie, die je geen enkele keuzevrijheid geeft en daardoor afwijkt van de rest. Deze missie leert je de basisprincipes en laat ook meteen zien wat er allemaal verkeerd kan gaan. Tijdens een aanval op een kliniek van de buitenaardse overheid moet jouw team met een verrassingsaanval de bewakers overvallen. Soldaten van XCOM sneuvelen op vastgezette plekken en versterking komt net op het lastigste moment de boel verknoeien, maar na deze missie sta je er pas écht helemaal alleen voor.
Vrije keuze versus willekeur
Bij een bezoek aan de Avenger, een gigantisch vliegend schip dat als terugvalbasis dient voor XCOM, is je team naar eigen inzicht aan te passen en te bewapen. Deze basis is tevens de plek waar je als opperbevelhebber nieuwe technieken ontwikkelt en soldaten rekruteert voor de goede zaak. Welke missies je aangaat wordt ook vanaf deze plek geselecteerd. Maar waar je besluit je team op af te sturen, heeft zo zijn gevolgen. Bepaalde missies kunnen bijvoorbeeld bonussen opleveren in de vorm van meer geld of speciale soldaten.
Eenmaal geland in het veld heeft iedere missie een eigen opzet. Het doel verschilt per missie, maar ook het slagveld verandert telkens. Net zoals in de vorige game worden locaties hergebruikt, maar om al teveel herkenning te voorkomen, zijn er onderdelen in iedere map die willekeurig met elkaar uitgewisseld worden. Een futuristische straat waar eerst een park langs stond kan op die manier hergebruikt worden door er een flat neer te zetten. Door spelers bovendien toegang te geven tot alle assets van de game in Steam Workshop, hoopt Firaxis dat spelers vooral ook zelf aan de slag gaan met het creëren van locaties en objecten om erin te plaatsen.
Dat stukje willekeurigheid brengt nét dat beetje extra spanning met zich mee wanneer een team van XCOM’s besten erop uit trekt, in een gebied waar zich ergens aliens bevinden. Ongezien in de aanval gaan is deze keer een verstandige optie, want zodra er ook maar één soldaat gespot wordt, heeft ieder wezen meteen door waar jouw team zich bevindt. Een hinderlaag opzetten door meerdere soldaten te verschuilen in Overwatch is daardoor verstandiger dan direct in de aanval te gaan. Op deze manier wordt het vuur geopend op iedere tegenstander die toevallig in het zicht van de schutter loopt.
Tijdsdruk en fatale fouten
Rustig verstopt blijven zitten totdat een goed schot zich komt melden, zit er alleen niet altijd in. In de tweede missie van de game staat er bijvoorbeeld een explosief van de aliens op ontploffen. Wordt die niet binnen acht beurten onschadelijk gemaakt dan gaat iedereen eraan. Die tijdsdruk zorgt ervoor dat er toch iemand naar voren moet trekken om bij de bom te komen. Maar zonder enige vorm van rugdekking maakt een eenzame XCOM-soldaat natuurlijk geen schijn van kans. Daardoor stelt de gehaaste speler zijn manschappen te laks op, waardoor ze ontdekt worden en het hele plan vervolgens snel in het water valt.
Trouwe soldaten die door paniek geen bevelen meer opvolgen, buitenaardse wezens die dode tegenstanders weer tot leven wekken of teamgenoten hypnotiseren zodat ze zich tegen je keren – de manieren waarop XCOM 2 je in de eerste missie alweer weet te naaien zijn ongelofelijk. Het is niet alleen hilarisch om te zien hoe een simpele fout fataal kan zijn voor je hele team, maar vooral ook een wijze les voor de volgende keer. Voor laksheid of haast is in deze game simpelweg geen plaats.
Dat XCOM 2 er wat flitsender uitziet tijdens de actie is mooi meegenomen, want hoewel strategische gevechten in beurten niet spannend klinkt, blijft het in de praktijk toch weer zenuwslopend om te zien of je soldaat raak weet te schieten of net mist. Wanneer een nieuwe alien zijn intrede doet op het slagveld is het bovendien weer iedere keer slikken. Er is niets zo traumatisch als je trouwste manschappen verliezen aan een verrassingsaanval van een buitenaards slangenmens of albino-gigant.
Met het strakkere uiterlijk, de iets andere insteek en vooral veel meer (strategische) opties is XCOM 2 een veelbelovende opvolger in de maak. Op het moment van schrijven is het echter nog niet bekend of de game naar de consoles komt. Spijtig, want Enemy Unknown kwam op de PlayStation 3 en Xbox 360 prima tot zijn recht. Een wrede ervaring zoals XCOM wil je voor niemand achterhouden.