Marvin Toepoel Nu de details van Microsofts Project Scorpio bekend zijn en de PS4 Pro er al maanden voor zorgt dat we in een hogere resolutie kunnen gamen, wordt het misschien tijd om over te stappen naar een betere tv. Tijd dus om te kijken naar wat je nou eigenlijk nodig hebt om het maximale uit je console(s) te halen. Hieronder vind je een uitleg over wat termen als 4K, HDR en OLED nou eigenlijk betekenen, evenals een overzicht van de beste gaming tv’s die je nu in huis kunt halen.
Wat is 4K?
Met de term 4K wordt een resolutie van 3840×2160 bedoeld, die vier keer zo hoog is als Full HD (1920×1080). Technisch gezien betekent 4K een resolutie van 4096×2160, maar Ultra HD (3840×2160) is de standaard geworden. Er zit veel minder ruimte tussen de pixels van een 4K-tv, waardoor het beeld scherper oogt. Ter vergelijking: een 60 inch Full HD-tv heeft twee miljoen pixels, een 4K-tv van hetzelfde formaat acht miljoen. Hierdoor ziet het beeld er een stuk beter uit, wat je echt goed ziet als je een grote tv in je kamer hebt staan van meer dan 60 inch of dicht op een kleiner model zit. Die scherpte is de overstap van Full HD naar 4K dus zeker waard, al wordt het pas echt een genot voor het oog als 4K gecombineerd wordt met HDR.
Wat is HDR?
Als we het hebben over High Dynamic Range komt er een uitgebreid technisch verhaal bij, dus we proberen het hier kort te houden. Het ‘hoge dynamische bereik’ slaat onder andere op de hoge zwartwaardes en witwaardes die deze tv’s kunnen bereiken, waardoor bepaalde beelden veel feller worden en schellere contrasten mogelijk zijn. Maar dat is niet alles. Niet-HDR-tv’s maken al jaren gebruik van een zogenaamd 8-bit paneel, wat wil zeggen dat er 256 gradaties per primaire kleur weergegeven kunnen worden. De primaire kleuren blauw, groen en rood – waar een standaard LCD-tv altijd gebruik van maakt voor het belichten van elke pixel – kunnen in een 8-bit paneel dus elk op 256 manieren worden afgebeeld. Dat brengt het totaal op 256 x 256 x 256 = 16,7 miljoen mogelijke kleuren per pixel, maar het menselijk oog kan nog veel meer aan dan dat en daar springt HDR op in.
Nieuwe HDR-tv’s maken namelijk gebruik van een 10-bit paneel, waardoor er maar liefst 1024 gradaties per primaire kleur mogelijk zijn. Dat brengt het totaal van mogelijke kleuren op 1024 x 1024 x 1024 = 1,07 miljard, en je kunt je nauwelijks voorstellen hoe tv’s met zo’n breed kleurenspectrum eruitzien gecombineerd met de hoge zwart- en witwaardes. Stap eens een tv-speciaalzaak binnen en kijk even naar de onwaarschijnlijk prachtige natuurbeelden die er vertoond worden. Weinig gamers zullen daarna nog een nieuwe Full HD-tv in huis willen halen. HDR is de toekomst: filmmakers én gamemakers maken er optimaal gebruik van, want met HDR is het voor de consument eindelijk mogelijk om een film of game zo te ervaren als hij bedoeld is.
Om het technisch eventjes ingewikkelder te maken is er ook nog een soort tegenhanger op HDR, genaamd Dolby Vision. Het zogenaamde HDR10 is de standaard voor PS4 Pro en Xbox Scorpio en de meeste nieuwe tv’s ondersteunen dat. Dolby Vision doet ongeveer hetzelfde als HDR10, maar is een stuk geavanceerder. Kortgezegd stelt HDR10 bij het afspelen van content als games of films een standaard wat betreft de kleuren en de zwart/wit-waarde: die zijn dus gedurende de hele film of game hetzelfde. Bij Dolby Vision verandert die standaard per scene, maar dat wordt eigenlijk alleen gebruikt bij films. Gamers zullen dus genoegen kunnen nemen met HDR10.
Wat is OLED?
Er zijn nu vooral twee type tv’s in omloop: OLED en (LED) LCD. Beide soorten hebben hun voor- en nadelen, dus er bestaat niet zoiets als ‘de beste techniek voor gaming’. Nog niet, in ieder geval, aangezien OLED onwaarschijnlijk de techniek van de toekomst wordt. Omdat de techniek nog in zijn kinderschoenen staat, zitten er wat haken en ogen aan, maar voor contrast moet je bij OLED zijn. De zwartwaarde van OLED is namelijk superieur, omdat de pixels in die tv’s helemaal uitgezet kunnen worden. Daar staat tegenover dat OLED nog altijd niet zo goed kan omgaan met de waardes die net boven zwart liggen, wat resulteert in onduidelijke beelden bij donkere scenes. OLED kan ook niet zo fel worden, en omdat de techniek redelijk nieuw is hangt er ook een steviger prijskaartje aan. LCD-tv’s komen niet in de buurt van de zwartwaarde van een OLED-tv, maar met nieuwe technieken komen fabrikanten steeds dichterbij.
Waar voldoet de ideale gaming tv aan?
Wil je koste noch moeite besparen en de perfecte tv in huis halen, dan zijn er een paar dingen waar je rekening mee moet houden. 4K tv’s met HDR-ondersteuning zijn er immers genoeg, maar alleen daarmee kom je op bepaalde fronten te kort. Vermijd sowieso 4K HDR-tv’s uit 2014 en 2015 die schappelijk geprijsd zijn: de techniek innoveert zo rap dat je jezelf tekort doet. Oude tv’s hebben bijvoorbeeld een lage nits-waarde. ‘Nit’ is de standaardterm voor lichtsterkte en één nit staat gelijk aan één candela, wat de eenheid van lichtsterkte is (een normale zaklamp is ongeveer 1 candela). De voordelen van HDR bij die goedkope modellen zijn dus eigenlijk niet te zien en je doet er goed aan te wachten op toekomstige prijsdalingen.
• 4K-ondersteuning: de tv moet Ultra HD ondersteunen (een resolutie van 3840×2160).
• HDR-ondersteuning: Dolby Vision is technisch superieur aan HDR10, dus als het even kan vind je een tv die beide ondersteunt. HDR10 lijkt echter de standaard voor PS4 Pro en Project Scorpio te blijven en worden, dus kun je alleen daarmee ook prima uit de voeten.
• 10-bit paneel: een HDR tv zonder 10-bit paneel kan niet. Die 1,07 miljard kleuren zijn immers nodig.
• Minimaal 1000 nits helderheid: LED-tv’s bieden meestal 1000 nits helderheid, tegenover OLED met 540 nits. Hoe hoger de nits, hoe helderder het beeld kan worden en hoe beter de contrasten kunnen zijn.
• Maximaal 0,05 nits zwartwaarde: ook bij de zwartwaarde komt de term ‘nits’ kijken, en vanzelfsprekend wil je hierbij zo weinig mogelijk. Ga daarom voor maximaal 0,05 nits, dan weet je zeker dat zwart echt zwart is in plaats van grijs.
• Maximaal 40ms vertraging: voor gamers is de vertraging van het beeld ontzettend belangrijk. Je wilt immers dat wat je doet met je controller zo snel mogelijk naar het beeld vertaald wordt. Daarom moet de vertraging zo laag mogelijk zijn. Vanaf 40ms kan het vervelend worden en kan input lag je gamesessie verpesten.
Welke tv moet ik in huis halen?
Het is een ontzettend lastige vraag waar je goed over na moet denken, want iedereen heeft andere eisen en een ander budget. Om niet alleen tv’s te bespreken die je 20.000 euro kosten vind je hieronder een overzicht van enkele fantastische 4K HDR-tv’s om op te gamen die niet tot de nieuwste tv-lijnen behoren. Worden de prijzen je te veel, dan is het een aanrader om eerst even bij je Full HD tv te blijven en prijsdalingen af te wachten. Bij razendsnel innoverende stukken technologie als tv’s zijn prijsdalingen namelijk onvermijdelijk, en over grofweg een jaar of twee is het daarom nog een stuk aanlokkelijker om in een 4K HDR tv te investeren. Alle onderstaande tv’s kunnen innoveren en technieken van elkaar overnemen om tot nog veel betere producten te komen, maar dat is voor nu toekomstmuziek. Onderstaande prijzen zijn gebaseerd op de standaard winkelprijs, tenzij anders vermeld.
Samsung KS7000, KS8000, KS9000 en KS9800
Als het aankomt op betaalbare 4K HDR-tv’s is de Samsung KS7000 de tv voor jou. Zeker niet het nieuwste model, maar met 4K, HDR10, een 10-bit paneel, een max. helderheid van 1200 nits en een minimale zwartwaarde van 0,016 nits is het toch een hele goede game-tv. De motion handling (hoe goed het beeld omgaat met bewegingen) is meer dan prima en de vertraging van 20ms in de HDR-modus maakt hem perfect voor gaming. Nadeel is de manier waarop de pixels gedimd worden, waardoor felle gedeeltes van het scherm soms uitlekken naar donkere gedeeltes.
Samsung KS7000
Prijs: €999,00(49 inch, momenteel in de aanbieding) tot €1899,00 (65 inch)
De KS8000 is iets beter dan de KS7000 door zijn hogere helderheid, betere motion handling en betere dimeffecten (local dimming). De KS9000 is identiek aan de KS8000, maar is curved en daarom zo’n 200 euro duurder. Weinig gamers zullen echter zo’n curved tv in huis willen omdat je altijd afhankelijk bent van de perfecte kijkhoek en weinig mensen recht voor hun tv zitten, om nog maar te zwijgen over de extra kosten. Wil je nog een stapje hoger, dan kom je bij de KS9800 uit. Dat is een van de beste tv’s van het moment, en daar betaal je ook voor: een nog hogere brightness dan zijn voorganger (1500 nits), een 0,011 nits zwartwaarde, fantastische motion handling en betere local dimming zorgen voor een krankzinnig prijskaartje.
Samsung KS8000
Prijs: €1249,00 (49 inch)
tot €2149,00 (65 inch)
Samsung KS9000
Prijs: €1449,00
(49 inch) tot €2449,00 (65 inch)
Samsung KS9800
Prijs: €14.999,00 (88 inch)
Sony XD93 en ZD9
Helaas zijn de tv’s van Sony niet optimaal als het aankomt op de vertraging in het beeld, en zeker niet in combinatie met HDR. De XD93 ondersteunt 4K en HDR10, heeft een 10-bit paneel, een helderheid van 1000 nits, een zwartwaarde van 0,035 nits en goede motion handling. De local dimming is een stuk beter dan bij de KS7000 van Samsung, maar de vertraging niet. 36ms in de Game Mode van de tv is prima, maar zodra HDR aangaat loopt het op tot 59ms. En dat is eigenlijk net iets te veel voor veel gamers.
Sony XD93
Prijs: €1.495,00 (55 inch) tot €2.195,00 (65 inch)
Met ondersteuning voor 4K, HDR10, een 10-bit paneel, 1900 nits helderheid, 0,003 zwartwaarde en de beste motion handling en local dimming van zijn tijd is dit een van de beste LCD tv’s die je kunt aanschaffen. Helaas is er weer die hoge vertraging: 42ms in Game Mode, en met HDR aan zit het op 55ms.
Sony ZD9
Prijs: €4.699,00 (65 inch) tot €7.999,00 (75 inch)
Panasonic DX900
De enige 4K HDR tv van Panasonic die voor nu het noemen waard is, is de DX900. 10 bit-paneel, 1200 nits maximale helderheid, een minimale zwartwaarde van 0,025 nits en een vertraging van 40ms in Game Mode (met en zonder HDR). De beelden verlopen niet altijd even soepel door de slechtere motion handling, en daardoor kun je misschien beter bij de concurrentie kijken. Je zou ook nog bij de Panasonic DX802 of DX902 kunnen kijken, al zijn die iets minder optimaal voor respectievelijk gaming en de portemonnee dan de DX900.
Panasonic DX900
Prijs: €3.599,00 (58 inch) tot €4.000,00 (65 inch)
Andere tv’s die mogelijk de moeite waard zijn:
Zo, dat waren de relatief goedkopere modellen die geschikt zijn voor gaming, nu over naar de nog niet-genoemde tv’s die je eventueel zou kunnen bekijken. Mocht er meer bekend worden over de nieuwste modellen dan updaten we deze lijst ongetwijfeld, maar als de prijzen die je in dit artikel ziet je al te veel worden, zal je jaren moeten sparen om ook maar aan een afbetaling van de nieuwste technologie te beginnen. En tegen die tijd staat 8K misschien al op ons te wachten.
LG B6 – €2.300,00 (55 inch) tot €3.800,00 (65 inch)
LG C6 – €2.500,00 (55 inch) tot €4.300,00 (65 inch)
LG E6 – €4.000,00 (55 inch) tot €6.000,00 (65 inch)
LG G6 – €7.000,00 (65 inch) tot €20.000,00 (77 inch)
Sony KD-75XD9405 – €6.499,00 (75 inch)