Derek Taal Final Fantasy 12 is met recht een eigenzinnige klassieker te noemen; het zwarte schaap binnen de bekende jrpg-familie. Met een non-traditionele aanpak van de combat, de meta-game van het Gambit-systeem en een uitermate politiek verhaal is het niet echt met de rest uit het oeuvre te vergelijken. Waar elk deel het roer wellicht omgooide, was het zelden zo rigoureus als in het twaalfde deel. De Zodiac Age remaster maakt het daarbij zelfs voor oud-reizigers van de wereld van Ivalice een nieuwe ervaring.
Uitzendbureau
De Zodiac Age poetst namelijk niet enkel de texturen wat mooier op, maar neemt ook vaardigheidssysteem uit het origineel op de schop. Een verder uitgebreide versie van het Zodiac-systeem dat in het enkel in Japan verschenen International Zodiac Job System-uitvoering van de game beschikbaar was. In het origineel beginnen alle speelbare personages op hetzelfde License Board waar je verschillende vaardigheden kan ontgrendelen. Ditmaal zijn echter alle vaardigheden ondergebracht in twaalf specifieke Licence Boards behorende tot een speciale Job.
Was het eerst nog mogelijk om iedereen te voorzien van helende magie, de zwaarste armor, aanvallende magie en support-spreuken, ditmaal moet je strategischer te werk gaan. Het limiteren van de hoeveelheid vaardigheiden die elk personage in zijn repertoire kan hebben, zorgt er niet alleen voor dat dat je een gespecialiseerd team krijgt met elk hun sterke en zwakte punten, maar het moedigt je ook aan om veelvuldig van opstelling te wisselen.
Koos je voorheen drie personages uit die je tot onverslaanbare demi-goden trainden, terwijl de rest op de reservebank verpieterde; nu bouw je een team die elkaar op diverse vlakken aanvullen als de situatie daarom vraagt. Een sterke healer is bijvoorbeeld niet echt belangrijk als je een dungeon verkent, maar kan dan weer bij een eindbaas een aanvallend personage vervangen als brute kracht niet genoeg blijkt te zijn. Later in de game ontgrendel je voor elk personage een extra Job waardoor je je team nog persoonlijker kan afstellen. Het maakt de Zodiac Age niet alleen tot de ultieme versie van de game, maar ook een jrpg die op maat gespeeld kan worden.
Licht programmeerwerk
Hetgeen wat Final Fantasy 12 aan de oppervlakte onderscheidt van diens voorgangers is het feit dat alle gevechten in real-time op hetzelfde speelveld afspelen. De vijanden lopen vrij rond in de omgeving en je wordt niet meer op onverwachte momenten naar een apart strijdveld getransporteerd. Wie wat dieper graaft, ontdekt pas echt wat de game nou zo uniek maakt. Onder het combat-systeem bevindt zich namelijk een diepere laag in de vorm van een gesimplificeerde AI-programmering.
Door middel van het Gambit-systeem programmeer je als het ware hoe elk personage handelt in specifieke situaties. Je zet de voorwaarde bijvoorbeeld op “als de health lager is dan 50%” en stelt vervolgens de reactie in als “gebruik een potion” of “gebruik een healing-spreuk”. Vanaf dat moment zal het personage automatisch diens health aanvullen als het onder de 50 procent valt. Je kan zo minutieus aan dit fantastische systeem sleutelen dat de game zich in principe zelf speelt en je alleen op bepaalde momenten even moet bijspringen. Je zorgt dat je team altijd genoeg health heeft, voorzien worden van ondersteunende spreuken, de juiste magie wordt gebruikt tegen vijanden die daar zwak tegen zijn, etc. Het geeft een merkwaardige voldoening om je team met volledige geoptimaliseerde Gambits op automatische piloot een eindbaas zonder moeite tegen de grond te zien werken.
Waar wel opgemerkt moet worden dat de game bijgevolg wel uitdaging mist. Zeker gezien je al nogal snel overpowered bent als je de tijd neemt om elke dungeon zorgvuldig uit te ruimen. Hetgeen nu nog sneller en makkelijker gemaakt wordt door de toegevoegde fastforward-knop. Maar zelfs zonder overdadig grinden zijn veel baasgevechten nogal een anticlimax als je ze binnen een minuut al verslaat.
Het laatste bastion
Waar de Final Fantasy-reeks de afgelopen generaties niet bepaald uitblonk in bijzondere verhaalvertelling, daar behoort Final Fantasy 12 nog tot het tijdperk dat de serie garant stond voor meeslepende verhalen. En zoals het een zwart schaap betaamt, is het ook op dat vlak een vreemde eend in de bijt. De strijd tussen drie grootmachten in Ivalice kenmerkt zich namelijk door politieke intrige. Waar de lijn tussen goed en kwaad niet alleen moeilijk te ontwaren is, maar ook op elk moment kan omslaan.
Bondgenoten steken je in de rug, vijanden bieden een helpende hand en die rollen worden vervolgens weer omgedraaid. Final Fantasy 12 neemt de tijd om de motivaties van alle partijen langzaam en zorgvuldig uit te kleden. Daarbij wordt tevens duidelijk dat die motivaties niet aan iedere zijde unaniem aanvaard worden. De wereld van Ivalice is namelijk verre van zwart-wit; hetgeen het verhaal tot het eind onvoorspelbaar houdt.
De rollen die zijn weggelegd in dit politieke spektakel worden ingenomen door eveneens sterk geschreven personages. Het is een merkwaardig bondgenootschap van diverse persoonlijkheden die daadwerkelijke diepte hebben en een karakterontwikkeling ondergaan. Het meest opmerkelijke aan Final Fantasy 12 is nog wel in hoeverre het verhaal rondom de hele groep draait inplaats van enkel de sturende protagonist. De luchtpiraat Balthier is er niet alleen slechts om een bijrol te spelen in het verhaal, maar speelt een pivoterende rol. Het draait niet alleen om de persoonlijke groei van de jonge Vaan, maar juist om wat hij de rest van de groep bijbrengt. Het is bijgevolg lastig om een duidelijke protagonist in Final Fantasy 12 aan te wijzen; hetgeen wat een al unieke game nog iets extra bijzonderder maakt.
