Sander De laatste tijd is Steam veel in het nieuws geweest. Grote uitgevers als THQ en Capcom hebben onlangs hun games naar Steam gebracht en het begint steeds meer een massamedium te worden. Veel mensen zullen bekend zijn met het programma en de service van Steam, maar sommige zullen dat ook niet zijn. In dit artikel kijken we hoe Steam is ontstaan, hoe het is gegroeid en wat we nog in de toekomst kunnen verwachten.
Elke industrie op aarde is gekenmerkt door pioniers. Mensen, bedrijven en instellingen die werkelijk een stap vooruit zetten in hun werkgebied en daarmee de denk- en werkwijze opnieuw definiëren. De gamesindustrie kent ook enkele pioniers, waaronder Valve. Valve is het bedrijf achter Steam. Steam is een programma dat in de afgelopen jaren de gamesindustrie heeft hervormd en dit in de komende jaren zal blijven doen. Steam is één van de meest succesvolle samensmeltingen van initiatief, techniek en marketing die de industrie ooit heeft gezien.
Wat is Steam
Steam is een digitaal distributieprogramma voor PC-games. Dit betekent dat Steam een games-winkel is waarbij je digitaal spellen koopt en geleverd (in de vorm van een download) krijgt. Steam gaat echter nog veel verder dan dit. Steam voorziet de spellen ook van updates. Deze moesten vroeger nog los gedownload worden van websites, maar worden bij Steam automatisch binnengehaald bij het starten van het programma. Ook zitten al je spellen aan één lidmaatschap gekoppeld waardoor je altijd toegang hebt tot je volledige collectie Steam-spellen.
Discs (CD, DVD, Blu-Ray) nemen ruimte in beslag, kunnen kapot gaan en kun je kwijt raken. Met je Steam account kan je op elk moment van de dag, overal ter wereld op elke PC toegang krijgen tot je games. Steam is daarnaast voorzien van enkele gemakken zoals een Friends-systeem waardoor je altijd kunt zien wat je vrienden aan het spelen zijn en je gemakkelijk mee kunt doen. Ook is er een server-browser waarmee je makkelijk een gameserver kunt zoeken zonder dat je het spel in hoeft. Tot slot kijkt Steam naar wat voor hardware en software je hebt en attendeert je er op als je bijvoorbeeld niet de juiste drivers hebt geïnstalleerd. Al deze onderdelen samen maken Steam een zeer gebruiksvriendelijk programma.
De ontwikkeling van Steam
De eerste versie van Steam (versie 1.0) heeft nooit het grote publiek gehaald en is met name intern getest. Steam werd dan ook pas bekend toen de tweede versie
(versie 2.0) verscheen begin 2003 als publieke beta. Om gelijk veel betatesters naar het programma toe te trekken bracht Valve een (gratis) betaversie van Counter-Strike 1.6 er op uit. Deze betaversie was zeer onstabiel maar de duizenden Counter-Strike fans konden niet wachten om de nieuwste versie te proberen. Valve had echter niet verwacht dat de beta zo gewild was, en was daardoor na enkele uren al genoodzaakt een stop te zetten op de inschrijvingen.
De bovenstaande gebeurtenis was echter pas de eerste in een totaal van vier acties die Valve heeft gedaan om Steam aan de man te brengen. De tweede stap was namelijk de beslissing van Valve om het WON-netwerk wat voor Counter-Strike gebruikt werd uit te zetten en Counter-Strike alleen nog maar speelbaar te maken via Steam. Counter-Strike 1.6 was dankzij de beta onderhand klaar voor massaal gebruik, Steam was dit echter nog niet en werd geplaagd door heel veel fouten. Veel Counter-Strike 1.5 spelers bleven dan ook tot het bittere eind op de WON-servers spelen, maar toen enkele maanden na het verschijnen van de uiteindelijke versie van Counter-Strike 1.6 de stekker voor eens en voor altijd uit het WON-netwerk werd getrokken, moest iedereen wel overstappen op Steam.
Voortbordurend op het succes van Counter-Strike bracht Valve in maart 2004 het spel CS: Condition Zero op de markt. Dit bleek een goede test voor Steam, al deed het spel de naam Counter-Strike geen eer aan en was het ook niet ontwikkeld door Valve zelf. Condition Zero was namelijk het eerste spel dat gekocht kon worden via Steam. Dit was zeker begin 2004 een revolutie omdat het (legaal) downloaden van spellen totaal nieuw was. De online release verliep niet vlekkeloos maar is wel een goede les geweest voor Valve.
En toen kwam Half-Life 2. De meest langverwachte PC shooter sinds jaren. Na vele malen uitstellen was het in november 2005 dan eindelijk zover en kwam Half-Life 2 in zowel de reguliere winkel als via Steam te koop. Klanten via Steam konden het spel al weken van te voren downloaden (maar nog niet spelen), en kregen daarnaast ook al een beta-versie van Counter-Strike; Source voordat het spel uit kwam. Het meest schokkende aan de Half-Life 2 release was echter het feit dat het spel alleen via Steam speelbaar is en ook het eerst online via Steam moet worden geactiveerd. Dit betekende dat naast de miljoenen Counter-Strike fans nu ook de miljoenen Half-Life 2 fans gebruik moesten gaan maken van Steam. De release van Half-Life 2 was dan ook een ramp, met name voor de mensen die het spel in de reguliere winkel hadden gekocht. Vastlopende updates, oververhitte servers en een hele hoop boze klanten later was het Valve echter toch gelukt om die miljoenen spelers Steam te laten gebruiken.
Toen Steam eenmaal aan de man gebracht was ging het hard. Alle kleine foutjes werden uit het programma gehaald, de downloads werden steeds sneller en de complete service die het programma leverde werd aan alle kanten verbeterd. Langzamerhand begonnen ook andere ontwikkelaars en uitgevers hun titels via Steam uit te brengen en kwamen er steeds meer titels beschikbaar. Intussen is Steam (versie 3.0 momenteel) een gigantisch succes en kent het programma meer dan 13 miljoen gebruikers. Grote uitgevers als Activision, 2K Games en Capcom brengen ook hun titels via Steam aan de man. Er zijn daarom nu al meer dan 150 games beschikbaar op Steam.
De haat en liefde voor Steam
Het is terecht om te zeggen dat Valve één van de meest arrogante ontwikkelaars is die we kennen. Het forceren van klanten om Steam te gebruiken is dan ook iets wat alleen een ontwikkelaar zo populair en geprezen als Valve kan doen. De wisseling van Counter-Strike 1.5 (WON-netwerk) naar Counter-Strike 1.6 (Steam) heeft Valve ongetwijfeld klanten gekost, maar op de lange termijn hebben ze er door Steam nog veel meer klanten bij gekregen. Ook de problemen rond de Half-Life 2 release liet veel mensen twijfelen over de effectiviteit van het programma en heeft Valve zonder twijfel veel hatemail opgeleverd. Het blijft echter knap dat Valve dit risico heeft genomen en het een en ander heeft opgeofferd om hun droom realiteit te maken. Veel mensen die in het begin dan ook klaagden over Steam en Valve’s manier van doen zijn nu juist grote voorstanders van het systeem.
Maar niet alleen bij de klanten is er haat en liefde voor Steam, ook bij de uitgevers en ontwikkelaars. Valve heeft zich altijd kritisch uitgesproken over de verhouding tussen ontwikkelaars en uitgevers. Het bedrijf heeft altijd geloofd dat de ontwikkelaars een te klein deel krijgen van de winst en meer inspraak moeten hebben over het publiceren van hun games. Met Steam geeft Valve alle ontwikkelaars deze mogelijkheid omdat er naast de ontwikkelaar en Valve geen andere partijen bij zijn betrokken. Veel uitgevers zijn hier echter niet blij mee omdat dit logischerwijs hun positie weer ondermijnt. Het is dan ook niet vreemd dat Valve na verschillende rechtzaken met haar vorige uitgever Vivendi nu voornamelijk haar games via Steam verkoopt. Valve-games worden ook wel in de winkel gelegd door Electronic Arts, maar dit zal je nergens op het doosje lezen of op de website van de uitgever vinden. Toch zijn ook uitgevers de laatste tijd geïnteresseerd in Steam omdat zij ook hun titels willen verkopen via Steam. De vraag is echter hoelang de ontwikkelaars nog een uitgever willen houden als doorgeefluik naar Valve. Op het moment zijn de reguliere gamewinkels nog steeds het grootste afzetpunt voor games en hebben de uitgevers dus veel macht, maar als dit in de toekomst gaat veranderen kunnen er nog heel wat machtsverschuivingen ontstaan tussen ontwikkelaars en uitgevers. Als digitale distributie via Steam of andere wegen namelijk weet te groeien tot een niveau dat de reguliere gamewinkels niet meer groter zijn, is het voor een ontwikkelaar heel interessant om hun spellen op Steam uit te brengen zonder een deel van de winst in te moeten leveren bij een uitgever. Momenteel zijn reguliere winkels echter nog het grootste verkooppunt van games, zeker in Europa. Daarbij komt dat een groot onderdeel van het uitgeven van een game ook om de marketing draait en dit is vrij moeilijk voor een ontwikkelaar om zelf op zich te nemen.
Digitale distributie zal gigantisch blijven groeien in de komen jaren. Het zal de positie van verkoper, uitgever en ontwikkelaar ongetwijfeld gaan veranderen. In Amerika is het (legaal) downloaden van muziek en films al veel groter dan in Europa. Waarschijnlijk zal het ook Amerika zijn die voorop zal blijven lopen in de digitale distributie van games en zal Europa enkele jaren achter blijven lopen.